Axis Mundi i święte gaje

Axis Mundi i święte gaje
Wspólny projekt Jolanty Rycerskiej (jolantarycerska.pl) i Andrzeja Grudnia (andrzejgrudzien.pl)

Praca nad wystawą była dla nas czasem poszukiwania duchowości w materii świata. Wędrówki do mniej lub bardziej znanych MIEJSC MOCY były okazją do poznania i fotograficznej rejestracji przestrzeni od wieków uważanych za sferę sacrum — promieniującą dobroczynną energią, uzdrawiającą aurą i magicznym klimatem. Bez przyjętych z góry założeń otwieraliśmy się na otaczające nas obrazy i dźwięki, wpatrywaliśmy się w symbole i znaki, aby w kontemplacji potęgi przyrody podjąć próbę spojrzenia w głąb czasów, symbolicznego dotknięcia korzeni świata, ponadczasowych źródeł duchowej iluminacji i siły.

Tytułowe Axis Mundi to odniesienie do historycznej ponad kulturowej idei osi kosmicznej przechodzącej przez środek trójdzielnego świata, łączącej jego górną i dolną część. Centrum świata to człowiek i stworzona przez niego cywilizacja i kultura. Świat dolny, czyli to co w ziemi, cała przeszłość i śmierć, ale także nowe, kiełkujące życie. Świat górny to niebiosa, życiodajne słońce, domena boskiej wszechmocy i wiedzy. Ludzką tęsknotą jest łączyć przeciwległe bieguny, sięgać po ich zasoby, wzmacniać siebie poprzez szacunek do przodków i nieustanne sięganie ku ideałom. Ideę Axis Mundi przedstawiano w pionowej figurze drzewa, góry, drabiny czy słupa bądź okrągłej formy słońca, koła życia, mistycznego ośrodka zawierającego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. 

W historii naszych przodków naturalnymi miejscami sakralnymi były święte gaje, pełniące rolę świątyń i miejsc pamięci o zmarłych. Potęga starych drzew dawała natchnienie do modlitw i obrzędów, budowania duchowej wspólnoty i wspólnej pamięci. Materialnymi narzędziami kultu była także woda, drewno i kamienie, a obserwacja przyrody i szacunek dla jej praw definiowały i wyznaczały granice ludzkiego świata — podlegającego siłom żywiołów przyrody (świat dolny) i nieuchronnościom losu (świat górny) Pamięć o miejscach mocy przetrwała, przynajmniej w części. Czakramy, kamienne kręgi, wały kultowe, kurhany, święte drzewa, góry i źródła nie zniknęły ze świadomości lokalnych ludności. Tęsknota za duchowością i szukanie jej w kontakcie z realnym światem, którego jesteśmy cząstką — okazała się silniejsza niż historycznie mogło się wydawać. Rozwój cywilizacyjny, nowe ideologie, zmiany społeczne i religijne nie zmieniły tego, jak potężny wpływ na ludzką świadomość mają siły natury. Niniejsza wystawa fotografii, instalacji i fotoobiektów w symboliczny sposób przypomina, jak ważne jest miejsce styku między ulokowanym w szacunku do przyrody światem wartości naszych przodków, a tęsknotami i potrzebami duchowymi współczesnych pokoleń.